Leeslijst of niet? Leuke boeken maken lezen leuk!

 Wie niet leest verliest al gauw een deel van zijn leesvaardigheid en woordenschat. Het lezen gaat dan moeizamer, is niet leuk meer en kost te veel inspanning. De scholier leest nog minder, enzovoort.

Op de basisschool is veel aandacht voor leesonderwijs: technisch lezen, begrijpend lezen, boekbesprekingen. Vanaf de middelbare school is dat veel minder. Het literatuuronderwijs staat onder druk. Veel middelbare scholieren lezen niet graag. Nederlandse tieners scoren in vergelijking met leeftijdgenoten in andere landen zelfs zeer laag op leesplezier: lezen is niet hun hobby en ze vinden het tijdverlies. (De Meyer & Warlop, 2010). Bij jongens is dit zelfs nog sterker dan bij meisjes.

Literatuuronderwijs

Maar aandacht voor (vrij) lezen in het voortgezet onderwijs, vooral in het vmbo en mbo is geen luxe, maar bittere noodzaak. Ook literatuuronderwijs is van groot belang om van de leerlingen blijvende lezers te maken. Goed literatuuronderwijs zorgt ervoor dat leerlingen lezen leuk blijven vinden. Erik van Schooten (Rijksuniversiteit Groningen, 2005) raadt aan: ‘laat leerlingen zelf een boek uitkiezen en dwing hen niet een boek dat ze niet leuk vinden toch uit te lezen. Biedt pas literaire boeken aan als de leerling daaraan toe is.’

Om het lezen te stimuleren is op veel scholen de verplichte leeslijst afgeschaft. Leerlingen moeten weer plezier in lezen krijgen (48% van de vmbo-docenten vindt dit volgens DUO Market Research, 2011), want door te lezen kunnen tieners niet alleen hun taalontwikkeling, maar ook hun empathisch vermogen en mate van zelfreflectie verhogen.

In plaats van direct na de basisschool van kinderboeken over te stappen op volwassenenliteratuur, kiezen de meeste leerkrachten er nu voor om de tieners boeken te laten lezen die nét een stapje boven hun niveau liggen. Zo kunnen ze steeds een stapje hoger zetten. Leerlingen mogen hier vaak ook zelf hun boeken voor aandragen. Maar zodra de leerling eraan toe is, moet hij of zij aan boeken van literaire waarde beginnen. (Van Dixhoorn). Boeken die de leerlingen laten zien hoe onze cultuur in elkaar zit, waar oorlogen en vreemdelingenhaat vandaan komen, hoe democratieën ontstonden … Boeken waar hij of zij zelf misschien nooit toe gekomen zou zijn zonder literatuuronderwijs.

Vrij lezen

Maar op school is er niet altijd genoeg tijd om de tieners voldoende te laten lezen, volgens Erik van Schooten. Terwijl om het maximale uit het lezen te halen ‘trance’ belangrijk is; je moet in een boek op kunnen gaan. Tieners moeten getriggerd worden ook in hun vrije tijd boeken te lezen waar ze in op kunnen gaan.

Want wie veel leest, bouwt een grotere woordenschat op, leest sneller, en beleeft meer plezier aan lezen, enzovoort.

Leuke boeken voor op de leeslijst vind je op de website lezen voor de lijst. Goede boekhandels kunnen ook adviseren over leuke boeken.